Pedodonti nedir, Pedodontist kimdir?
Pedodonti, çocuk dişleri anlamına gelen latince kökenli bir sözcük olup, bebeklikten itibaren çocuk ve ergenlerin ağız diş sağlığı ve çene yüz bölgesi gelişimin takip eden, gerekli tedavi ve koruyucu işlemleri içeren diş hekimliği dalıdır.
Pedodontist ise 5 yıllık genel diş hekimliği eğitimini tamamladıktan sonra; çocuk diş hekimliği, çocuk psikolojisi ve çocuğa yaklaşım üzerine ortalama 3-4 yıl süren uzmanlık eğitimi almış olan uzman diş hekimidir.
Pedodontistler hangi tedavileri yaparlar?
- Bebeklik döneminde muayene ve beraberinde anne ile bebeğin çürük risk faktörlerinin belirlenmesi
- Beslenme ve hijyen önerilerini de içeren koruyucu diş hekimliği uygulamaları
- Emzik kullanımı, parmak emme gibi zararlı alışkanlıkların tedavisi
- Diş çürüklerinin oyuna çevrilerek tedavisi ve böylece diş hekimi korkusu oluşmamasının sağlanması
- Dental travmaları içeren acil diş hekimliği uygulamaları
- Ortodontik problemlerin erken dönemde tespiti
- Çocuklarda sistemik hastalıklarla beraber görülen ağız lezyonlarınıın ve dişeti hastalıklarının tespiti
Çocuğum için neden Pedodontiste başvurmalıyım?
Çocukların ağız ve diş yapısı yetişkinlere göre farklılıklar gösterir ve dolayısıyla uygulanan tedaviler de yetişkinlerden farklıdır. Sadece tedavi açısından değil, çocuğun kooperasyonu ve tedavinin mutlu sonuçlanması için hekimin çocuğa yaklaşımı ve çocukla güçlü iletişim kurabilmesi çok önemlidir. Pedodontistler, çocuğu rahatlatarak muayene ve tedavi etmek için eğitim almış ve ayrıca çocuk ağız ve diş sistemini en iyi bilen uzman hekimlerdir.
İlk diş muayenesi ne zaman olmalı?
Bebeklerde ilk keser dişler 3-12 ay arasında değişmekle beraber ortalama 6 aylıkken sürer. İlk dişin sürmesiyle beraber en geç 1 yaşına kadar muayene için Pedodonti uzmanına başvurmanız tavsiye edilir. Aslında amacımız; sizinle ve bebeğinizle tanışmak, sizi bebeğinizi diş çürüklerinden korumak için yapmanız gerekenler, beslenme önerileri ve ağız hijyeni eğitimi hakkında bilgilendirmek; çürük riski açısından değerlendirmek ve düzenli takibe almaktır. Erken çocukluk çağı çürüklerinin astımdan 5 kat, nezleden 7 kat daha sık görüldüğü unutulmamalı, ilk diş hekimi muayenesi geciktirilmemelidir. Kontrol seanslarında çocukla iletişim kurmak ve çocuğun ortamı tanımış olması, ileride ihtiyaç olduğunda çocuğunuzun dental tedavileri daha iyi tolere etmesine yardımcı olacaktır.
Süt Dişleri neden önemlidir?
Süt dişleri, çene yüz iskelet gelişiminin çok önemli bir parçasıdır. Süt dişleri ileride sürecek olan daimi dişlerin yerlerini korudukları gibi, gelecek olan daimi dişlere de rehberlik etmektedirler.
Büyüme gelişimin en aktif olduğu dönemde ağızda süt dişleri bulunmaktadır. Sağlıklı beslenme, tüketilen gıdaların düzgün çiğnenmesi için süt dişlerinin sağlıklı olarak ağız içerisinde bulunması çok önemlidir.
Ayrıca süt dişleri konuşmada, kelimelerin telaffuz edilmesinde önemli rol oynamaktadır. Erken kaybedilmiş ön dişler çocukların bazı harfleri doğru telaffuz edememelerine sebep olabilirler.
Günümüzde önem kazanan estetik algısı, küçük yaştaki çocuklar da dahil olmak üzere herkes için önemlidir. Çürüksüz sağlıklı süt dişleri, dolayısıyla sağlıklı gülüş çocukların sosyal hayatında özgüvenli ilişkiler kurmasında büyük rol oynamaktadır.
Bu nedenle süt dişlerini çürükten korumada düzenli pedodontist muayenesi ve gerekli koruyucu önlemlerin alınması çok önemlidir.
Çürükten koruyucu uygulamalar nelerdir?
Fissür örtücü ve florür uygulamaları koruyucu tedavileri oluşturmaktadır.
Pedodontide Fissür Örtücü uygulaması nedir ve ne işe yarar?
Fissür örtücü uygulamaları (koruyucu dolgu ya da diş aşısı), azı dişlerinde bulunan derin girinti ve olukların akıcı dolgu malzemesiyle örtülmesidir. Buradaki amaç, azı dişlerinde bulunan temizlenmesi mümkün olmayan derin olukların kapatılmasıyla bu bölgede besin birikimini önlemek ve çiğneme yüzeyinde çürük oluşmasını engellemektir. Fissür örtücüler dişlere bir kez uygulanır ve tedavinin tekrarlanması gerekmez. Birkaç dakika süren, ağrısız, anestezi gerektirmeyen bir işlemdir.
Pedodontide Flor uygulaması nedir, zararı var mıdır?
Flor uygulaması, çürük risk durumuna göre 3-6 ayda bir tekrar edilen, topikal(bölgesel) olarak uygulanan koruyucu bir işlemdir. Flor dişin minesinin yapısına katılarak dişin yapısal olarak daha güçlü ve çürüklere karşı daha dayanıklı olmasını sağlar. Dişlerin ağız ortamına çıkmaya başladığı ilk 4 yıl henüz mineleri olgunlaşmamıştır ve bu dönemde dişler çürüklere karşı dayanıksızdır. Flor uygulamaları dişlerin çürük ataklarına karşı daha güçlü hale gelmesine, ayrıca başlangıç çürüklerinin iyileşmesine katkıda bulunabilir. Pedodontist tarafından uygulanan flor çocuğunuz için risk teşkil etmeyecek güvenli dozda, kontrollü olarak uygulanacaktır.
Süt dişlerine hangi tedaviler uygulanabilir?
Bazı bireysel faktörler, beslenme alışkanlıları gibi nedenler ve yeterli alınamayan koruyucu önlemler sonucu süt dişlerinde çürükle karşılaşılmaktadır. Süt dişlerinin yapısı daimi dişlere göre birtakım farklılıklar içerir ve bu farklılılar çürüğün süt dişlerinde daha hızlı ilerlemesine neden olurlar. Süt dişlerinde çürüğün büyüklüğüne göre yapılan dolgu veya kanal tedavisi gibi işlemlerle dişin değişme zamanı gelene kadar ağızda tutulması hedeflenir. Çürük şikayetiyle başvurduğunuzda, pedodonti uzmanı sizin için en iyi tedavi seçeneğini size açıklayacaktır.
Süt dişleri tedavi edilmezse ne olur?
Halk arasında zaten düşecek olan dişe tedavi yapılmasının gereksiz olduğu gibi bir kanı vardır ve bu yaklaşım tamamen yanlıştır. Ortalama 12 yaşa kadar ağız içerisinde kalan süt dişleri çürüdüğünde tedavi edilmezse ; ağrı, enfeksiyon, diş kaybı ve altta gelişimi devam eden daimi dişin etkilenmesi gibi olumsuz durumlar meydana gelebilir.
Yer tutucu nedir?
Çoğunlukla tedavi edilmemiş çürük süt dişlerinin enfeksiyona dönüşmesi nedeniyle henüz değişme zamanı gelmemiş süt dişinin çekimine karar vermek gerekebilir. Bu durumda erken kaybedilen süt dişinin yerine, altında bulunan daimi dişi sürene kadar süt dişinin yer koruyucu fonksiyonu görevini üstlenmesi amacıyla yer tutucu yapılmaktadır. Yer tutucular sabit veya hareketli seçeneği bulunan, çocuklar tarafından rahatlıkla kullanılan basit ağız apareyleridir. Pedodonti uzmanı sizin için uygun olanı seçecektir.
[Metin Kutusu][Metin Kutusu]
Tedaviye gelmeden önce ve tedavi sırasında dikkat etmem gereken hususlar nelerdir?
Hekiminiz aksini söylemedikçe çocuğunuzun tok gelmelidir. Çocuklar ebeveynlerinin tecrübelerinden etkilenirler. Negatif tecrübelerin çocukların yanında anlatılmaması gerektiğini; ayrıca hem seans öncesi hem de tedavi sırasında korkma, merak etme acımayacak, acıdı mı gibi cümlelerin aslında çocuklarda demekki acıyacak veya korkmalıyım gibi olumsuz duyguları tetikleyeceğini unutmamak gerekir. Tedavi hakkında çocuğunuza tutamayacağınız sözler vermeniz veya kandırmanız güven sorununa yol açacak ve tedavinin gerçekleşmesi zorlaşacaktır. Seans sırasında çocuğunuz 3 yaşında küçük değilse hekimiyle direk temas kurması tedavi sürecini olumlu etkileyeceğinden, tedavi alanında bulunmamanız ve refakatçi olarak uygun biryerde beklemeniz önerilmektedir. Bilimsel yayınlar da ebeveyn müdehalesinin olmadığı ortamda çocukların tedaviyi yaptırmakta daha başarılı olduklarını ve tedaviden mutlu ayrıldıklarını söylemektedir.
Çocuğun tedavileri yaptırmak için yeterince koopere olmadığı veya özel bakım gerektiren bir çocuk olduğu durumlarda tedaviler nasıl yapılır?
Tüm tedaviler sedasyon veya genel anestezi altında tek seansta güvenle gerçekleştirilebilir.
Diş yaralanması ya da dental travma durumunda ne yapılmalı?
Çocukların yaklaşık %30’unun diş yaralanmasına maruz kaldıkları bilinmektedir. Özellikle 1-3 yaş arası yürüme öğrenilirken denge sağlayamama ve 7-10 yaş arası okul çağı döneminde diş yaralanmalarının daha sık görüldüğü söylenmektedir. Hafif travmalarda sadece çevre yumuşak dokular (ağız, dudak gibi) zarar görürken; daha şiddetli travmalarda dişler de etkilenmektedir. Bu durum etkilenen dişlerde çatlak, kırık, dişin yuvası içerisinde oynaması sonucu dişetinden kanama ve hatta dişin yuvasından tamamen çıkması ile sonuçlanabilir. Eğer darbeye maruz kalan diş süt dişi ise vakit kaybetmeden pedodonti uzmanına başvurmalısınız. Eğer daimi diş etkilendiyse ve diş tamamen yuvasından çıktıysa dişin bulunup köke dokunmadan kron (ağız içerisinde görünen kısım) kısmından tutularak soğuk süt içerisine koyulması ve hızlıca pedodonti uzmanına başvurulması gerekmektedir. Pedodonti uzmanına başvurma süreniz ne kadar kısa olursa, dişin iyileşme şansı o kadar yüksek olacaktır.
Bebek ve çocuklarda ağız diş bakımı nasıl olmalıdır, beslenme önerileri nelerdir?
Bebeklik döneminde ilk dişlerin sürmesiyle beraber dişlerin her beslenme sonrası bebekler için üretilmiş diş silme mendilleri veya temiz bir tülbent veya gazlı bez yardımıyla temizlenmesi gerekmektedir. İlk dişlerin sürmesinden sonra yapacağınız ilk diş hekimi muayenesinde diş macunu kullanımı gereksinimi ve bebekler için üretilmiş diş fırçaları hakkında hekiminiz sizi bilgilendirecektir. Bebeklik döneminde dişlerin sürmesiyle beraber gece beslenmesinin devam ediyor olması, biberon çürükleri için risk teşkil etmektedir. Uyku sırasında azalan tükürük akışı nedeniyle ağız içerisi savunmasız bir hal almakta, uyku arası bebeğin beslenmesi veya beslenerek uykuya dalması nedeniyle de çürük oluşumu hızlı ve kolay olmaktadır. Gece beslenmesinin kesilmesi konusunda pediatri uzmanı ve pedodonti uzmanından destek alabilirsiniz.
Okul öncesi çocuklarda ise çocukların el manipülasyonları henüz yeterince gelişmediği için diş fırçalamayı tek başlarına yapmamaları, mutlaka bir ebeveyn desteğiyle dişlerini fırçalamaları gerekmektedir. Çocuğunuzun diş fırçasını kendi seçmesine izin vererek, diş fırçalamayı eğlenceli hale getirip fırçalama konusunda motive edebilirsiniz.
Uzm. Dt. Ceren UĞURLUEL GÜLERYÜZ
Çocuk Diş Hekimi